MİT’in ‘İngiliz Kemal’ raporu açıklandı: Vatansever mi, ikili ajan mı?

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminin ‘efsanevi’ ismi Ahmet Esat Tomruk, namıdiğer “İngiliz Kemal” hakkında 1940 yılında hazırlanan gizli bir istihbarat raporunu kamuoyuna açıkladı.

Rapor, MİT’in resmi internet sitesinde yer alan “Özel Koleksiyon” bölümünde yayımlandı ve istihbarat tarihine ışık tutan yeni belgeler arasında yerini aldı.

“İngiliz Kemal” hakkında olumsuz görüş

26 Aralık 1940 tarihini taşıyan belge, dönemin Milli İstihbarat kurumu olan Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından hazırlanarak Genelkurmay Başkanlığı’na gönderildi.

Rapor, İngiliz Kemal hakkında dikkat çekici şekilde olumsuz değerlendirmeler içeriyor.

MAH raporunda şu ifadeler yer aldı:

“İngiliz Kemal uzun zamandan beri hizmetin alaka ile takip ettiği bir adamdır.
‘İngiliz Kemal’, ‘Boksör Kemal’, ‘Kemal Esat’, ‘Gözlüklü Kemal’ gibi muhtelif isimler taşıyan bu adam zaman zaman ortaya çıkmakta ve yüksek makamlara arzı hizmet ederek bazı kıymetsiz malumatlar vermektedir.”

MAH raporu

“Samimi ve dürüst bir karakter taşımıyor”

Raporun devamında, Ahmet Esat Tomruk’un geçmişte bazı görevlerde denendiği, ancak güvenilir bulunmadığı ifade edildi:

“Bir zamanlar bu durumundan hizmetçe de istifade düşünülmüş ve bazı işlerde tecrübe edilmişse de samimi ve dürüst bir karakter taşımadığı sonucuna varıldığı için alaka kesilmiştir.”

İngilizlerle temasta, Alman istihbaratına yönelmiş

Rapor, İngiliz Kemal’in o dönem Bulgarlarla yakın ilişki içinde olduğunu, ayrıca bir İngiliz kadınla birlikte yaşadığını da iddia ediyor.

Belgede şu ifadeler yer alıyor:

“Hakkında dün derlenen malumata göre, halen Bulgarlarla fazlaca temas etmekte ve bir İngiliz kadını ile de metres hayatı yaşamaktadır.
İngiliz İstihbarat Servisi’ne müracaatla hizmet teklif etmişlerse de provoke edilmiş olabileceklerinden endişe edildiği için İngilizlerce yüz verilmemiştir.
Bunun üzerine Alman istihbaratı ile temasa geçmek üzere çalıştıkları duyulmuştur.”

“Sarhoş ve kumarbaz” ifadesi dikkat çekti

Raporun son kısmında İngiliz Kemal’in kişisel yaşamına dair sert ifadeler yer aldı:

“Sarhoş ve kumarbaz olduğu da öğrenilen bu adamdan istifade melhuz olmadığı gibi verdiği veya vereceği haberler de itimada layık olmaktan uzaktır.
Şimdi Bulgaristan’da bulunan Kemal’in durumunun takip edilmekte olduğunu saygılarımla arz ederim.”

Belgede, Ahmet Esat Tomruk’un fotoğrafı da yer alıyor.

Bir kahraman, iki farklı portre

Türkiye Cumhuriyet’inin kuruluşunda yürütülen ‘ Milli Mücadele’ döneminde ‘cesareti’yle bilinen “İngiliz Kemal”in, devlet arşivlerinde yer alan bu raporda şüpheyle ve olumsuz ifadelerle anılması dikkat çekti.
Yeni belge, Türkiye’nin istihbarat tarihinde yer etmiş bu efsanevi ismin gerçek portresine dair tartışmaları yeniden alevlendirebilir.