CHP’de kurultay krizi: ‘mutlak butlan’ nedir?

CHP’de 2023 yılında gerçekleştirilen ve Özgür Özel’in genel başkan seçildiği kurultaya ilişkin açılan dava 30 Haziran Pazartesi günü Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülecek. Dava konusu: Kurultaya “şaibe karıştığı” iddiası ve buna dayanakla istenen “mutlak butlan” kararı.

Davadan “mutlak butlan” yani kurultayın hukuken hiç yapılmamış sayılması yönünde bir karar çıkması durumunda, eski Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’nun göreve iade edilmesinin önü açılabilir.

Kılıçdaroğlu geri dönecek mi?

CHP yönetimi, olası bir geri dönüşe karşı Kemal Kılıçdaroğlu’na bir heyet göndererek, görevi kabul etmemesi yönünde nabız yokladı.

Ancak Kılıçdaroğlu’nun bu teklife olumsuz yanıt verdiği ve bu nedenle parti içindeki “diyalog arayışının” şimdilik sonuçsuz kaldığı belirtiliyor.

Bu gelişmeler, CHP kulislerinde “Kılıçdaroğlu yönetimi mi, kayyum mu?” tartışmalarını alevlendirdi.

Her iki taraf da 30 Haziran’da çıkabilecek “mutlak butlan” kararına karşı hazırlıklarını sürdürüyor.

Karar ne zaman çıkacak?

Kılıçdaroğlu’na yakın kaynaklara göre, mahkemeden “mutlak butlan” kararı çıkması kuvvetle muhtemel. Ancak bu kararın 30 Haziran’daki duruşmada değil, Temmuz ayının ilk haftasına kalabileceği ifade ediliyor.

Mahkeme heyetinin, 30 Haziran’daki duruşmada taraflara son sözlerini sorması ve bunun için 15 günü geçmeyen bir süre verebileceği değerlendiriliyor. Kılıçdaroğlu’na yakın bir milletvekili, “15 Temmuz’da bu süre doluyor. Mahkeme sonrasında kararını açıklayabilir” dedi.

CHP Yönetimi: Bu mahkemeden böyle bir karar çıkamaz

Mevcut CHP yönetimi ise Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin “mutlak butlan” yönünde bir karar veremeyeceğini savunuyor. Özgür Özel liderliğindeki yönetim, davayı “siyasi bir müdahale” olarak değerlendiriyor ve iktidar baskısıyla böyle bir kararın alınabileceği endişesiyle hukuki ve siyasi önlemler geliştiriyor.

CHP’li bazı hukukçular ise mutlak butlan kararının mahkemenin yetkisi dışında olduğunu, ayrıca böyle bir kararın cezai değil, tedbir niteliği taşıdığını öne sürüyor.

Bazı hukuk çevrelerine göre ise mahkeme “mutlak butlan” kararı alsa bile, bu kararın yürürlüğe girmesi istinaf ve Yargıtay aşamalarının tamamlanmasından sonra mümkün olacak. Bu görüşe göre kararın kesinleşmesi en az iki yılı bulabilir ve bu süreç tamamlanmadan Kılıçdaroğlu’nun göreve dönmesi mümkün değil.

Peki “mutlak butlan” nedir?

Mutlak butlan, hukukta bir hukuki işlemin kurulduğu andan itibaren geçersiz sayılması durumudur. Yani, bu tür bir işlem hiç var olmamış gibi kabul edilir ve hiçbir hukuki sonuç doğurmaz. Mutlak butlanla sakat bir işlem, sonradan geçerli hale getirilemez ve herkes tarafından ileri sürülebilir.

Mutlak Butlanın Temel Özellikleri

Geçersizlik anı: İşlem, yapıldığı andan itibaren geçersizdir.

Düzeltilemezlik: Sonradan geçerli hale getirilemez, yani “ıslah” edilemez.

Herkesçe ileri sürülebilirlik: İşlemden etkilenen herkes, hatta ilgili olmayan kişiler bile mutlak butlanı ileri sürebilir.

Hakimin resen dikkat alması: Mahkeme, bir uyuşmazlıkta mutlak butlan halinin varlığını kendiliğinden (resen) araştırır ve dikkate alır. Tarafların bunu ileri sürmesine gerek yoktur.

Zamanaşımı yok: Mutlak butlan, zamanaşımı veya hak düşürücü sürelere tabi değildir. Yani, geçersizlik durumu her zaman ileri sürülebilir.

Mutlak butlan sebepleri

Bir hukuki işlemin mutlak butlanla geçersiz sayılmasına yol açan başlıca sebepler şunlardır:

* Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık: Hukuki işlemin kanunun emredici bir hükmüne aykırı olması. Örneğin, kamu düzenini veya genel ahlakı ihlal eden sözleşmeler.

* İşlemin Konusunun İmkansız Olması: İşlemin konusunun başlangıçtan itibaren objektif olarak imkansız olması. Örneğin, “Ay’a arsa satışı” sözleşmesi.

* İşlemin Konusunun Hukuka veya Ahlaka Aykırı Olması: İşlemin konusunun suç teşkil etmesi veya genel ahlak kurallarına aykırı olması. Örneğin, uyuşturucu madde ticareti sözleşmesi.

* Taraflardan Birinin Tam Ehliyetsiz Olması: İşlemi yapan taraflardan birinin fiil ehliyetine sahip olmaması (örneğin, ayırt etme gücünden yoksun bir kişinin yaptığı sözleşme).

* Şekil Şartına Aykırılık: Kanunun belirli bir hukuki işlem için öngördüğü şekil şartına uyulmaması ve bu aykırılığın mutlak butlanla sonuçlanacağının kanunda açıkça belirtilmiş olması. Örneğin, taşınmaz satış sözleşmelerinin tapuda resmi senetle yapılmaması.

Mutlak butlanın sonuçları

Mutlak butlanla sakat bir işlem, hiçbir hukuki sonuç doğurmaz. Bu, daha önce yapılmış olan edimlerin iadesi gerekliliğini de beraberinde getirir. Örneğin, mutlak butlanla geçersiz sayılan bir sözleşme uyarınca yapılan ödemeler veya teslim edilen mallar, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri istenebilir.

Mutlak butlan, hukukun temel ilkelerini ve kamu düzenini koruma amacına hizmet eden önemli bir yaptırımdır.